Thất tịch – một trong những ngày lễ khá đặc biệt trong lịch sử dân tộc Việt Nam nói riêng và các quốc gia đông Á nói chung.
Tuy vậy, nhiều người trẻ hiện nay vẫn thắc mắc thất tịch là ngày gì?
Hãy cùng khám phá nguồn gốc và những ý nghĩa sâu xa của ngày lễ thất tịch trong bài viết dưới đây nhé.
Thất tịch là ngày gì?
Thất tịch là một ngày đặc biệt và có ý nghĩa trong lịch sử và văn hóa dân tộc Việt Nam. Theo lịch truyền thống, Thất tịch diễn ra vào ngày 7 tháng 7 âm lịch hàng năm.
Theo truyền thuyết dân gian, Thất tịch kể về câu chuyện tình yêu bi thương giữa Ngưu Lang và Chức Nữ hoặc vợ chồng Ngâu. Hai người bị cách ly ở hai bên bờ sông Ngân, sau một năm xa cách, cứ đến ngày 7 tháng 7 âm lịch hàng năm, Ngưu Lang và Chức Nữ được gặp nhau bên cầu Ô Thước.
Đây là một câu chuyện lãng mạn và bi kịch đồng thời, đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa dân gian Việt Nam. Câu chuyện này còn có nhiều dị bản khác tùy thuộc theo văn hóa của mỗi Quốc gia.
Thất tịch cũng được coi là một ngày linh thiêng và được người Việt truyền thống dùng để thờ cúng tổ tiên, cầu xin sự an lành, và tri ân những công ơn của tổ tiên.
Ngoài ra, nhiều người cũng tôn vinh các nghệ nhân và nhân vật lịch sử trong ngày này, đồng thời tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và tín ngưỡng đặc biệt.
Ngày lễ Thất Tịch theo dương lịch
- 8 tháng 8 năm 2023
- 26 tháng 8 năm 2024
- 15 tháng 8 năm 2025
Nguồn gốc ngày Thất tịch
Nguồn gốc ngày Thất tịch đến từ câu chuyện tình của Ngưu Lang và Chức Nữ. Câu chuyện có nhiều dị bản, nhưng điểm chung vẫn nói về tình yêu thủy chung của đôi nam nữ.
“Ngưu Lang là vị thần chăn trâu của Ngọc Hoàng, vì say mê một tiên nữ phụ trách việc dệt vải tên là Chức Nữ nên bỏ bê việc chăn trâu, để trâu đi nghênh ngang vào điện Ngọc Hư.
Chức Nữ cũng vì mê tiếng tiêu của Ngưu Lang nên trễ nải việc dệt vải. Ngọc Hoàng giận dữ, bắt cả hai phải ở cách xa nhau, người đầu sông Ngân, kẻ cuối sông.
Sau đó, Ngọc Hoàng thương tình nên gia ơn cho hai người mỗi năm được gặp nhau vào Thất tịch – ngày 7 tháng 7 âm lịch. Truyền thuyết 1 ngày trên trời bằng 1 năm dưới đất, nên thực tế ở trên trời ngày nào Ngưu Lang và Chức Nữ cũng gặp nhau. Khi tiễn biệt nhau, Ngưu Lang và Chức Nữ khóc sướt mướt. Nước mắt của họ rơi xuống trần hóa thành cơn mưa và được người dưới trần gian đặt tên là mưa ngâu.”
Trích từ thư viện Wikipedia.
Ý nghĩa của ngày lễ Thất tịch
Ngày lễ Thất tịch mang trong mình nhiều ý nghĩa quan trọng và đa dạng, đồng thời có sự khác biệt trong từng văn hóa và quốc gia. Dưới đây là một số ý nghĩa phổ biến của ngày lễ Thất tịch:
- Chuyển giao vào giai đoạn mới: Thất tịch thường diễn ra vào cuối mùa hạ, đánh dấu sự kết thúc của một giai đoạn trong chuỗi ngày hưởng thụ của mùa hạ và sự chuyển giao vào mùa thu.
- Tôn vinh tình yêu và lòng trung thành: Trong cả câu chuyện tình yêu giữa Ngưu Lang và Chức Nữ, Thất tịch là ngày duy nhất trong năm hai người được gặp nhau. Ngày này trở thành biểu tượng của tình yêu đồng thời tôn vinh lòng trung thành và sự kiên nhẫn.
- Thờ cúng tổ tiên và tri ân công ơn: Ngày Thất tịch cũng là một dịp để người dân thờ cúng tổ tiên, tri ân công ơn của tổ tiên và những người đi trước.
- Tạo dựng và duy trì các giá trị văn hóa và truyền thống: Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và tín ngưỡng được tổ chức để duy trì và phát triển những yếu tố văn hóa đặc trưng của quốc gia và dân tộc.
- Gắn kết và đoàn kết cộng đồng: Việc tổ chức các hoạt động cộng đồng như lễ hội, diễn kịch, giao lưu văn hóa tạo ra một không gian gặp gỡ, giao tiếp và tạo dựng sự đoàn kết trong cộng đồng.
Ngày này, Thất tịch không chỉ là một lễ hội quan trọng mà còn góp phần quan trọng vào việc duy trì và xây dựng những đặc trưng và giá trị tinh thần của một quốc gia và dân tộc.
Các hoạt động diễn ra trong ngày lễ Thất tịch
Tại Trung Quốc
Ngày lễ Thất tịch tại Trung Quốc, còn được gọi là Qixi Festival, là một trong những lễ hội quan trọng và được ưa chuộng. Dưới đây là một số hoạt động phổ biến diễn ra trong ngày lễ Thất tịch tại Trung Quốc:
- Thực hiện các hoạt động khác nhau để cầu xin sự thông minh, khéo léo. Ví dụ như thêu thùa, dệt vải, làm bánh, làm hoa giấy, đố vui…
- Thờ sao Khuê, sao Chức Nữ và sao Ngưu Lang để cầu công danh, tài lộc, hạnh phúc gia đình.
- Ăn bánh xảo quả, một loại bánh nhỏ có hình tròn hoặc vuông, được làm từ bột mì, đường và các loại hạt. Bánh xảo quả tượng trưng cho sự khéo léo và may mắn.
- Ngâm hạt giống cầu con, một tập tục của những người muốn có con. Họ ngâm những loại hạt giống khác nhau trong một chậu nước, sau khi hạt giống nảy mầm một chút thì vào lễ Thất Tịch, dùng những sợi dây màu đỏ, xanh da trời buộc lại với nhau, trở thành biểu tượng của việc sinh con, phát tài.
Tại Nhật Bản
Tại Nhật Bản, ngày lễ Thất tịch còn được gọi là Tanabata và có các hoạt động truyền thống và đặc biệt. Dưới đây là một số hoạt động phổ biến diễn ra trong ngày lễ Thất tịch tại Nhật Bản:
- Viết các điều ước lên các mảnh giấy ngũ sắc hình nhữ nhật (tanzaku) và gắn lên cây trúc. Sau khi lễ hội kết thúc, những cây trúc và đồ trang trí sẽ đưa lên thuyền thả trôi trên sông hoặc đem đi đốt.
- Mặc yukata và đi chơi. Các đôi lứa sẽ cùng nhau đến đền thờ Thần đạo Shinto để cầu nguyện bên nhau trọn đời, còn những người độc thân sẽ cầu tình duyên.
- Ăn mì soumen lạnh sợi nhỏ. Mọi người cho rằng những sợi mì somen này giống như những sợi tơ mà công chúa đã dệt trong những ngày chờ chồng.
- Tham gia các lễ hội ở các thành phố lớn như Sendai, Hiratsuka và Anjou. Có khoảng 1000 – 1500 cây tre được sử dụng để trang trí.
Tại Việt Nam
Các hoạt động diễn ra trong ngày lễ Thất tịch tại Việt Nam là:
- Cầu nguyện cho tình duyên, hôn nhân và sự nghiệp. Người ta thường dùng hạt hồng đậu xiên thành hạnh xuyến tặng tình nhân, để 100 năm không bị hỏng.
- Ăn chè đậu đỏ. Người ta tin rằng, những người cô đơn khi ăn chè đậu đỏ trong ngày này sẽ sớm tìm được người mình yêu thương.
- Ngắm sao Ngưu Lang – Chức Nữ trên bầu trời. Quan niệm rằng, nếu các cặp đôi yêu nhau cùng ngắm sao Ngưu Lang – Chức Nữ vào ngày lễ Thất tịch thì sẽ được bên nhau mãi mãi.
Ngày lễ Thất tịch là một ngày đặc biệt và đa nghĩa trong văn hóa của nhiều quốc gia, từ Việt Nam đến Trung Quốc và Nhật Bản.
Đó là một cách để ta gìn giữ và gắn kết với quá khứ, truyền thống và văn hóa của dân tộc, và hướng về tương lai với niềm tin và hy vọng.
